کاربرد کنتاکتور در تابلو برق چیست؟
کنتاکتور برق
یکی از پرکاربردترین و مهمترین سیستمهای قدرت و تجهیزات در برق صنعتی، کنتاکتور است. این وسیله با تحریک بوبین داخل کنتاکتور از طریق ولتاژ AC یا DC، به منظور قطع و وصل کردن مدارهای قدرت از راه دور استفاده میشود. کنتاکتور یکی از اجزای لازم برای تابلوهای برق است که به آن کلید الکترومغناطیسی نیز میگویند. این تجهیز نوعی کلید الکترومغناطیسی است که برای قطع و وصل کردن مدار بوسیلهی یک سیمپیچ مغناطیسی به کار میرود.
یعنی سیمپیچ مغناطیسی یا بوبین کنتاکتور با وصل یا تحریک شدن، وصل شود و مدار تکفاز یا سهفاز را وصل میکند و برعکس با قطع شدن ولتاژ بوبین، کنتاکتور قطع میگردد. این وضعیت باعث میشود که مدار را بتوان از راه دور و از هر نقطهای قطع و وصل کنید. با توجه به این موضوع با بهرهگیری از عملکردی شبیه عملکرد رله، کنتاکتور در آمپراژ بالا به کار میرود. نتيجه اينکه به خاطر استفاده در آمپراژ بالا، سرعت قطع و وصل کردن کنتاکتورهای آن در مقایسه با رله کمتر است.
کنتاکتورها برای رنج جریانهای مختلف و در اندازههای متفاوت ساخته میشوند. برروی هر کنتاکتور یک یا دو کنتاکت باز و بسته فرمان وجود دارد که از آنها میتوان در مسیر فرمان و تحقق بخشهای فرمانی مدار استفاده کرد. پرکاربردترین آمپرهای کنتاکتورها مدل ۹ و ۸۰۰ آمپر میباشد. ولتاژ بوبین کنتاکتورها نیز متنوع است و در ولتاژهای ۲۴و ۴۸و ۱۱۰و ۲۲۰و ۳۸۰ ولت AC و DC ساخته میشوند. دوربین کنتاکتورها اگر خراب شوند باید تعویض شوند.
تفاوت کنتاکتور برق با کلید در این است که عملیات قطع و وصل در کنتاکتور با یک سیمپیچ یا بوبین انجام میشود، این بوبین مغناطیسی انرژی الکتریکی را به انرژی مغناطیسی تبدیل کرده و با قطع و وصل شدن، برق این میدان مغناطیسی هم قطع و وصل شده و باعث قطع و وصل شدن مکانیکی کنتاکتور هم میشود. کنتاکتورهای تا ۲۵ آمپر دارای یک کنتاکت کمکی به صورت باز یا بسته هستند کنتاکتورهای از ۳۲ آمپر به بالا دارای کنتاکت کمکی دوباز دو بسته میباشند. بوبینهای کنتاکتور قابل تعویض هستند.
وقتی بوبین کنتاکتور بدون برق باشد، تیغه باز به صورت کلید باز و تیغه بسته به صورت کلید بسته کار میکند.در قسمتهای مختلف مدار فرمان از کنتاکتهای کمکی در کنتاکتور استفاده میشود. از کاربردهای دیگر کنتاکت کمکی، ایجاد مدار خود نگهدار کنتاکتور است که وقتی اولین بار بوبین تحریک شود، کنتاکتور بوسیلهی تیغهی باز خودش به شکل خودنگهدار در میآید و اگر یک تیغهی شرطی جلوی مدار وجود داشته باشد، میتواند بوبین کنتاکتور را بدون برق کند.
کاربرد کنتاکتور در تابلو برق چیست؟
کاربرد کنتاکتور برق
یک کنتاکتور الکتریکی در طیف وسیعی از کاربردها استفاده میشود که در آن نیاز به تغییر مکرر برق به یک مدار وجود دارد؛ مثل سوئیچهای رله که برای انجام این کار در هزاران مدل طراحی و ساخته شدهاند. کاربرد کنتاکتورها غالبا برای کاربردهایی که توان بالاتری نسبت به رله دارند انتخاب میشوند. زیرا آنها در اجازه دادن به ولتاژها و جریانهای کم برای سوئیچ کردن و یا چرخه برق و یک مدار ولتاژ توانایی بسياری دارند.
معمولا شرایط استفاده از یک کنتاکتور به این صورت است که بارهای برق باید سریع یا مکرر خاموش و روشن شوند. با این وجود میشود آنها را طوری پیکربندی کرد که زمان فعال شدن، مدار را روشن یا خاموش کنند.
برای کنتاکتور دو کاربرد به عنوان راهانداز موتور الکتریکی است، مثل مواردی که از کنتاکتهای کمکی در سیستمهای کنترل روشنایی پرقدرت یا برای استفاده در وسایل نقلیه الکتریکی می توان به کار گرفت و اینها نمونهای از کاربرد کنتاکتور در عمل میباشد. وقتی که یک کنتاکتور یا راهانداز مغناطیسی برای موتور الکتریکی استفاده میشود، غالبا دامنهی گستردهای از ویژگیهای ایمنی دیگر مثل حفاظت از اتصال کوتاه، قطع برق، محافظت در برابر اضافهبار و حفاظت در برابر ولتاژ را مهیا میکند.
کنتاکتورهای استفاده شده در کنترل تاسیسات روشنایی پرقدرت، معمولا در یک پیکربندی ضمانت شده قرار گرفته تا مصرف برق کلی را کاهش دهند. این طراحی شامل دو سیمپیچ الکترومغناطیسی است که مداوم کارکرده و یک سیمپیچ، تماسهای مدار را درهنگام روشن شدن کوتاه می بندد و آنها را به شکل مغناطیسی بسته نگه داشته و سیمپیچ دوم با روشن شدن دوباره آنها را باز میکند. این نوع راهاندازی برای اتوماسیون چراغها در مصارف تجاری و صنعتی و اداری در مقیاس بزرگ رایج است.
در حقيقت این نوع راهاندازی مثل نحوه کار یک رله چفت کننده میباشد. در خودروها از کنتاکتورهای تکپل برای بار ۱۲ ولت DC استفاده میشود. کنتاکتور برای تقویت سیگنال خروجی رله در کنترل تجهیزات قدرت همانند الکتروموتورها، مدارات روشنایی، بانکهای خازنی، گرمکنهای الکتریکی و … استفاده میشود. به طور خاص کنتاکتورها برای انواع کاربردهای ولتاژ بالا در نظر گرفته شدهاند ولی از نظر فیزیکی قویتر و بزرگتر از دستگاههای سوئیچینگ رله استاندارد هستند و کاربرد کنتاکتور زیاد است. بسیاری از کنتاکتورهای الکتریکی طوری ساخته شدهاند که به آسانی قابلحمل و جابجایی است و برای استفاده بسیار مناسب میباشد.
نحوهی عملکرد کنتاکتور برق
کنتاکتور برق عملکرد بسیار سادهای دارد و وظيفه آن روشن و خاموش کردن یک مدار الکتریکی است. اصل عملکرد یک کنتاکتور الکتریکی ساده است. در مرحلهی اول بوبین کنتاکتور بوسیلهی جریان در کنتاکتور برقدار میشود و در مرحلهی بعدی یک میدان مغناطیسی توسط بوبین برقدار بوجود میآید. این میدان می تواند آرمیچر یا جوشن کنتاکتور را حرکت دهد و بعد توسط یک کنتاکت بسته، مدار بین کنتاکتهای متحرک و ثابت در کنتاکتور کامل شود و در آخر از طریق کنتاکتها، جریان به بار انتقال داده میشود.
وقتی جریان کنتاکتور برق قطع شود، بوبین نیز بدون برق شده و مدار باز میگردد. ولتاژ تغذیه بوبین کنتاکتورها متفاوت است و از ۲۴ تا ۳۸۰ ولت ساخته میشود. در بیشتر کشورهای صنعتی برلی حفاظت بیشتر و بهتر، تغذیه بوبین کنتاکتورها را زیر ولتاژ حفاظت شده(۶۵ولت) انتخاب کرده و یا برای تغذیه مدار فرمان، ترانسفورماتور جداکننده استفاده میکنند.
کنتاکتورهای برق برعکس رلهها ظرفیت و توان عبور جریان بالاتری دارند و در مدارات قدرت استفاده میشوند. رله ها بیشتر در مدارهای فرمان قرار میگیرند چون ظرفیت عبوری جریان پایینی دارند. هدف از طراحی کنتاکتور، سرعت بخشیدن به باز و بسته شدن کنتاکتها است که سبب برخورد سریع کنتاکتهای متحرک به ثابت و جهش آنها به سوی بالا میشود. برای جلوگیری از این جهشها از کنتاکتور با اتصالات دوراهه استفاده میشود.